ចិននឹងលេងដល់ទីបញ្ចប់ជាមួយអាមេរិកតើភាពតានតឹងសេដ្ឋកិច្ចនឹងឈានដល់កម្រិតណា?
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោកWangYiបាននិយាយថាទីក្រុងប៉េកាំងនឹងឆ្លើយតបយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះ”ការសម្លុតជាឯកតោភាគី”ហើយបានព្រមានថា ប្រទេសចិននឹង”លេងដល់ទីបញ្ចប់”។ប្រសិនបើសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែបន្តការគាបសង្កត់របស់ខ្លួន។
តើភាពតានតឹងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចឈានដល់កម្រិតណា?
យោងតាមSCMPនៅឯសន្និសីទសន្តិសុខទីក្រុងMunichនៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់កាលពីថ្ងៃទី១៤ខែកុម្ភៈ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោក Wang Yi បានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ខ្លាំងៗសំដៅលើសហរដ្ឋអាមេរិកបន្ទាប់ពីប្រធានាធិបតី Donald Trump បានដាក់ពន្ធដំបូងលើទំនិញចិន។
លោក Wang Yi បានប្រកាសថាប្រទេសចិននឹង”លេងដល់ទីបញ្ចប់” ។ប្រសិនបើសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែបន្តដាក់សម្ពាធបើទោះបីជាទីក្រុងប៉េកាំងមិនចង់មានជម្លោះជាមួយទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក៏ដោយ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះត្រូវបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោកDonaldTrumpបានសម្រេចចិត្តដាក់ពន្ធ១០%លើការនាំចូលពីប្រទេសចិនកាលពីដើមខែកុម្ភៈបន្ទាប់មកប្រទេសចិនក៏បានសងសឹកផងដែរ: ការដាក់ពន្ធ១៥% លើធ្យូងថ្មនិងឧស្ម័នធម្មជាតិរាវរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក (LNG)១០%លើប្រេងឆៅឧបករណ៍កសិកម្មនិងយានយន្តនាំចូលមួយចំនួន។
ការកើនឡើងគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនៃប្រទេសចិន
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះប្រទេសចិនបានក្លាយខ្លួនជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទី២របស់ពិភពលោកនៅពីក្រោយតែសហរដ្ឋអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ។ ការកើនឡើងរបស់ប្រទេសចិនមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង ដោយកំណើនជាទៀងទាត់រក្សាបាននូវតួលេខពីរខ្ទង់អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ប្រទេសចិនបានក្លាយជា “រោងចក្ររបស់ពិភពលោក” ហើយមានខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ពេញលេញ។បច្ចេកវិទ្យារបស់ប្រទេសនេះកំពុងផ្លាស់ប្តូរក្នុងល្បឿនជាមួយនឹងមហិច្ឆតាចង់វ៉ាដាច់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការច្នៃប្រឌិត។ការកើនឡើងនៃប្រទេសចិនបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់ពិភពលោក។ក្នុងអំឡុងពេលអាណត្តិដំបូងរបស់លោក Donald Trump បានផ្តួចផ្តើមសកម្មភាពជាបន្តបន្ទាប់ពីពាណិជ្ជកម្ម រូបិយប័ណ្ណ រហូតដល់បច្ចេកវិទ្យា។សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មជាច្រើនជាពិសេសក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា។ ក្រុមហ៊ុន Huawei, TikTok និងក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាចិនផ្សេងទៀតកំពុងស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក។សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសលោកខាងលិចជាច្រើនកំពុងធ្វើពិពិធកម្មខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើប្រទេសចិន។ឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយសកលរបស់ចិនក៏កំពុងកើនឡើងផងដែរជាមួយនឹងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ(BRI)។ថ្មីៗនេះ ការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសចិនពិតជាបានបង្កការព្រួយបារម្ភក្នុងពិភពលោក។ប្រហែលពីរសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីលោក Trumpចូលកាន់តំណែង(ថ្ងៃទី២០ខែមករា)ប្រទេសចិនបានអង្រួនពិភពបច្ចេកវិទ្យាដែលបណ្តាលឱ្យសាជីវកម្មបច្ចេកវិទ្យាធំៗរបស់អាមេរិកត្រូវខាតបង់រាប់ពាន់លានដុល្លារបន្ទាប់ពី DeepSeek និង Alibaba បានចាប់ផ្តើមដំណើរការប្រព័ន្ធឆ្លាតវៃសិប្បនិម្មិត(AI)ចំនួន២គឺ DeepSeek R1 និង Alibaba Qwen ។វេទិកាទាំងពីរនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា”ការរញ្ជួយ” ជាមួយនឹងចំណុចជាច្រើនដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាល្អជាងវេទិការបស់អាមេរិកដែលបានដណ្តើមទីផ្សារAI ដូចព្យុះប្រហែល២ឆ្នាំមុន។ វាមានអំណាចហេតុផលដែលមិនអាចប្រៀបផ្ទឹមបាន។ជំនឿដែលថាបច្ចេកវិទ្យា AI របស់អាមេរិកនៅឆ្ងាយជាងប្រទេសចិនកំពុងត្រូវបានអង្រួនជាងពេលណាៗទាំងអស់។
សាជីវកម្មបច្ចេកវិទ្យាធំៗរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងប្រជុំដើម្បីវាយតម្លៃស្ថានភាព។ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Donald Trump បានធ្វើការអះអាងភ្លាមៗថាការកើនឡើងភ្លាមៗនៃកម្មវិធី DeepSeek របស់ចិន “គួរតែជាការដាស់តឿន” សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាអាមេរិក។
នៅក្នុងសន្និសិទសន្តិសុខទីក្រុង Munichនៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់កាលពីថ្ងៃទី ១៤ខែកុម្ភៈ លោក Wang Yi បានដកស្រង់សំដីដ៏ល្បីរបស់ចិនថា “មេឃផ្លាស់ទីខ្លាំងសុភាពបុរសដែលពឹងផ្អែកលើខ្លួនឯងខិតខំទៅមុខដោយមិនឈប់”… ហើយបានស្នើថាប្រសិនបើលោកពិបាកបកប្រែ និងយល់អត្ថន័យនៃប្រយោគនេះ “គាត់អាចសុំជំនួយ DeepSeek របស់ចិនបាន”។
ភាពតានតឹងមានកម្រិតខ្ពស់មិនធ្លាប់មានពីមុនមក តើលោក Trump ត្រៀមប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ឬទេ?
កាលពីមុនក្នុងអំឡុងពេលអាណត្តិដំបូងរបស់លោក Trump និងពេលដែលលោក Joe Biden ជាប្រធានាធិបតី សហរដ្ឋអាមេរិកបានបន្តចាត់វិធានការដើម្បីរឹតបន្តឹងបច្ចេកវិទ្យាទំនើបដែលអាចលក់ទៅឱ្យប្រទេសចិនដើម្បីការពារក្រុមហ៊ុនចិនពីការអភិវឌ្ឍបន្ទះឈីបបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់រួមទាំងបន្ទះឈីបដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់កម្មវិធីយោធារបស់ទីក្រុងប៉េកាំង។ទីក្រុងប៉េកាំងនិយាយថាការរឹតបន្តឹងបែបនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃផែនការរយៈពេលវែងដើម្បីទប់ស្កាត់ភាពជឿនលឿនផ្នែកបច្ចេកវិទ្យារបស់ប្រទេសចិន។ឥឡូវនេះ ភាពតានតឹងហាក់ដូចជាកាន់តែខ្លាំង។ ហើយវាអាចទៅរួចដែលអាមេរិកក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Trump កំពុងរៀបចំសម្រាប់ការប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ដោយហេតុនេះកំណត់ថាតើអ្នកណានឹងដឹកនាំសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកថ្មី។ បច្ចេកវិទ្យាត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសមរភូមិដ៏សាហាវបំផុត។សន្និសីទសន្តិសុខទីក្រុងMunichបានឃើញហេតុការណ៍ដ៏រន្ធត់មួយចំនួនកាលពីសប្តាហ៍មុន។ ទាំងនោះគឺជាការរិះគន់របស់អនុប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក JD Vance ចំពោះសម្ព័ន្ធមិត្តអឺរ៉ុប។ ទី២គឺសំណើរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់អ៊ុយក្រែនក្នុងការផ្តល់៥០% នៃរ៉ែកម្ររបស់ខ្លួនជាទម្រង់នៃការសងប្រាក់ជំនួយយោធា។ក៏មានព័ត៌មានអំពីការចរចាសន្តិភាពរវាងរុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែនដោយគ្មានការចូលរួមពីអឺរ៉ុបដោយផ្ទាល់។កាលពីថ្ងៃទី ១៥ខែកុម្ភៈលោក Keith Kellogg ដែលជាបេសកជនពិសេសរបស់លោក Trump បានប្រកាសយ៉ាងច្បាស់ថា អាមេរិកនឹងចរចាជាមួយរុស្ស៊ី ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយចំពោះវិបត្តិនៅអ៊ុយក្រែនដោយគ្មានមន្ត្រីអឺរ៉ុប និងអ៊ុយក្រែន។ក្រៅពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីលើកកម្ពស់កិច្ចព្រមព្រៀងរ៉ែជាមួយអ៊ុយក្រែនសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានពិចារណាផងដែរអំពីការបង្កើនឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ដែលសម្បូរធនធាននិងទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រដូចជា ព្រែកជីក Panama, Greenland…
មុននោះ នៅថ្ងៃទី១២ខែកុម្ភៈ លោក Trump បាននិយាយថា លោកមានការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទ “យូរនិងមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់” ជាមួយប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក Vladimir Putin ។ ក្នុងចំណោមពួកគេ អ៊ុយក្រែន មជ្ឈិមបូព៌ា ថាមពល AI អំណាចនៃប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក និងបញ្ហាផ្សេងទៀតត្រូវបានពិភាក្សា។
ដូច្នេះតើមានអ្វីកើតឡើង?
ចំណាត់ការចុងក្រោយនេះបង្ហាញថាលោកTrumpក៏កំពុងកាត់បន្ថយការប្តេជ្ញាចិត្តនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបនៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន ក៏ដូចជានៅមជ្ឈិមបូព៌ាផងដែរ។សេតវិមានក៏កំពុងពិចារណាឡើងវិញនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយរុស្ស៊ីជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពអំណាចប្រឆាំងនឹងការកើនឡើងនៃប្រទេសចិន។
គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មដែលមិនមានការចុះសម្រុងគ្នាបង្ហាញថា សហរដ្ឋអាមេរិកហាក់ដូចជាកំពុងព្យាយាមរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឡើងវិញដើម្បីកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងទៀត លើកកម្ពស់ការពឹងផ្អែកលើខ្លួនឯងនិងគ្រប់គ្រងខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ពិភពលោក។កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋបាលTrumpដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនៅអ៊ុយក្រែននឹងជួយអាមេរិកកាត់បន្ថយថវិកាជំនួយរបស់ខ្លួនហើយអាចមានអត្ថប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច។ជាពិសេសរ៉ែសំខាន់ៗដូចជាកម្រដែលអាមេរិកនាំចូលប្រហែល៧០%ពីប្រទេសចិន។ប្រសិនបើជម្លោះរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនបញ្ចប់ វានឹងជួយអឺរ៉ុបនិងរុស្ស៊ីរួចផុតពីសម្ពាធ ហើយតម្លៃទំនិញ ប្រេងឥន្ធនៈ អាហារ… អាចធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង។ ខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ជាច្រើនត្រូវបានតភ្ជាប់ឡើងវិញ។អតិផរណាបានចុះត្រជាក់ ដោយបើកបន្ទប់ឱ្យក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបង្កើនសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក ដោយឈានទៅរកប្រព័ន្ធសម្ព័ន្ធភាពថ្មីដើម្បីដោះស្រាយជាមួយចិនឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពបំផុត។បច្ចុប្បន្ននេះសហរដ្ឋអាមេរិកបានចាត់ទុកប្រទេសចិនជាដៃគូប្រកួតប្រជែងយុទ្ធសាស្ត្រ និងជាការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខ ជាពិសេសនៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច បច្ចេកវិទ្យានិងឥទ្ធិពលពិភពលោក។
សង្គ្រាមសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកនិងចិនកំពុងកើតឡើងនៅលើមុខជាច្រើន។ ការប្រកួតប្រជែងនេះអាចអូសបន្លាយអស់រយៈពេលជាច្រើនទស្សវត្ស ដែលធ្វើឱ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកក្នុងសតវត្សទី២១ វាក៏មិនអាចទាយទុកមុនបានដែរ ដោយសារការផ្លាស់ប្តូរនិងភាពខុសគ្នាក្នុងប្រទេស (ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក) រវាងសម្ព័ន្ធមិត្តនិងរវាងគូប្រជែង៕ឌុំសាវ៉ុន
